1-   مقدمه

روش‌های مختلف آزمایشگاهی و صحرایی برای تعیین پارامترهای مقاومتی خاک وجود دارد. آزمایش‌های صحرایی در مقایسه با انواع آزمایشگاهی، به دلیل آنکه در شرایط طبیعی و واقعی زمین، هم از نظر اندازه، جهت و نحوه توزیع تنش‌های موجود و هم از نظر ناهمگنی­های ساختی و بافتی خاک­­ها و سنگ­ها انجام می­شوند، ارزیابی دقیق­تری از شرایط زمین را دارند. پرسیومتری یا فشارسنجی یک آزمایش برجا بوده که کاربرد وسیعی در انواع متعددی از سنگ‌های ضعیف و خاک‌ها دارد.

2-     آزمایشپرسیومتری و جایگاه آن

کوگلر و شیدیگ در سال ۱۹۳۰ دستگاه پرسیومتر را به کار گرفتند. در سال ۱۹۵۷ منارد با تکمیل این دستگاه کاربرد آن را توسعه بخشید به گونه‌ای که اکنون دستگاه پرسيومتر از وسايل مهم در آزمايش‌های برجا به شمار می‌آيد. نکته‌ی جالب توجه در آزمايش پرسيومتری، اندازه‌گيری توأم پارامترهای تغييرشکل و مقاومت می‌باشد. اساس کار بر انبساط يک استوانه بلند غشايی که در داخل گمانه قرار گرفته و می‌توان ÷ فشار وارده و بنابراين تغيير حجم (و يا تغيير شعاع) غشاء را در حين پيشرفت آزمايش اندازه‌گيری کرد، استوار است. از ویژگیهای مهم این آزمایش ارتباط بین خصوصیات مقاومتی و خصوصیات تغییر شکل‌پذیری خاک می‌باشد. به بیان دیگر، یکی از نتایج آزمایش پرسیومتر، بدست آوردن منحنی فشار- تغییر حجم است.

پارامترهای زیادی از خاک بر اساس نتایج آزمایش پرسیومتری قابل اندازه‌گیری یا مقایسه با سایر آزمایش‌ها هستند. اندازه‌گیری‌هایی که با آزمایش پرسیومتری انجام می‌شود به لحاظ مکانیزم بارگذاری انطباق بیشتری با بارگذاری‌های وارده بر توده خاکی دارد.

 مدول تغییرشکل و پارامتر مقاومتی جزء مهمترین ویژگی­های خاک­ها و سنگ­ها است که مقدار نشست زمین در اثر بارگذاری را تعیین می­کند. هر چه قدر میزان پارامترها دقیق­تر باشد محاسبات انجام شده از جمله تعیین ظرفیت باربری و کنترل نشست با دقت بالایی صورت گرفته و ضریب ایمنی سازه مورد نظر بالا خواهد رفت. به طورکلی پرسیومتر از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

• واحد کنترل، که انبساط و فشار غشا را اندازه گیری می کند،
• محفظه ی استوانه ای انعطاف پذیر (سوند) که با فشار سیال درون آن، باد می کند،

• لوله های رابط بین واحد کنترل و محفظه

3-    انواع پرسیومتر

اختلاف اصلی بین پرسیومترها بر نحوه ی قرار گیری آنها در گمانه می باشد. پرسيومترهای متداول شامل پرسيومترهای رانشی[1] ، پرسيومترهای خودحفار[2] و پرسيومترهای پیش حفاری شده[3] می‌باشند.